Portugalska medycyna rodzinna z bliska czyli relacja z wymiany dla lekarzy rodzinnych.

            Przytłoczeni codziennymi obowiązkami często tracimy dystans do rzeczywistości w której pracujemy i do problemów z którymi codziennie się spotykamy. Warto wtedy wyjść z utartego toru i choć na chwilę zmienić perspektywę. Okazją do tego są cyklicznie odbywające się wymiany dla młodych lekarzy rodzinnych z Europy organizowane przez Vasco Da Gama Movement– organizację zrzeszoną w WONCA Europe.

            Ostatnie takie wydarzenie miało miejsce w Porto, w Portugalii w dniach 23-25.01.2018, gdzie przez 3 dni można było obserwować pracę lekarzy rodzinnych oraz funkcjonowanie tamtejszych praktyk. 

            W Portugalii podstawową opieką zdrowotną zajmują się lekarze rodzinni, pracujący w poradniach zatrudniających od kilku do kilkunastu lekarzy. W funkcjonowaniu praktyk zwraca uwagę znacząca rola pielęgniarek. Każdy z lekarzy ściśle współpracuje z przypisaną do niego pielęgniarką, tworząc zespół odpowiedzialny za opiekę nad pacjentem. Współpraca ta niesie wiele korzyści – zarówno w codziennie pracy lekarza - pacjent przychodząc na wizytę ma już zmierzone ciśnienie tętnicze, temperaturę czy masę ciała, jak i dla pacjenta – pielęgniarka dobrze zna populację pacjentów którymi się zajmuje, ma odpowiednią ilość czasu na ich edukację oraz wykonywanie procedur pielęgniarskich – w realizacji tych zadań pomaga fakt, że każda pielęgniarka ma swój własny gabinet.

            W działaniu przychodni bardzo dużą wagę przykładano do pracy zespołowej. Raz w tygodniu odbywało się spotkanie wszystkich lekarzy w celu omówienia kwestii medycznych, przedstawienia kolegom trudnych przypadków, uzyskania wskazówek co do dalszego leczenia. Ponadto raz w tygodniu miało miejsce spotkanie całego zespołu (lekarze, pielęgniarki, pracownicy rejestracji) by ustalić grafik, dyskutować o pojawiających się problemach czy sposobach na poprawę warunków pracy. Niewątpliwie motywacją do zmian są rankingi przychodni, prowadzone dla danych rejonów kraju przez władze centralne – pod uwagę bierze się m.in. jakość obsługi pacjenta jak i skuteczność leczenia chorób przewlekłych. Najlepsze przychodnie w danym okręgu otrzymują dodatkowe środki finansowe na uczestnictwo w kongresach oraz na wyposażenie.

            W praktyce, którą miałem okazję odwiedzić, nacisk kładziono na planowe wizyty pacjentów – te trwające  20 minut spotkania wymagały około 5-7dni oczekiwania. Zgłaszały się na nie głównie osoby chore przewlekle, konsultujące wyniki badań czy też pacjentki ciężarne (w Portugalii lekarze rodzinni prowadzą ciąże fizjologiczne jak również wykonują badania cytologiczne).  W przypadku nagłych zachorowań, każdy z lekarzy miał zarezerwowany w grafiku czas dla 3-4 takich 15-minutowych wizyt dziennie. Ponadto zawsze jeden z lekarzy był wyznaczany do przyjmowania tylko nagłych zachorowań danego dnia.

            Duża część problemów medycznych była konsultowana przez lekarza prowadzącego w czasie godzin pracy drogą mailową – szczególnie w przypadku próśb o kontynuację leczenia przewlekłego, różnego rodzaju wniosków, jak również niektórych problemów zdrowotnych (pacjenci pytali czy powinni przyjść osobiście do lekarza) czy problemów pojawiających się w trakcie leczenia chorób przewlekłych. Umożliwiało to zmniejszenie ilości nieplanowanych wizyt, a pacjentom dawało poczucie bezpieczeństwa. 

            Rzeczą która pozytywnie mnie zaskoczyła była forma realizacji recept na leki stosowane przewlekle. Pacjent leczony przewlekle nie musiał zgłaszać się osobiście po odbiór recept. Po mailowym kontakcie z lekarzem, ten wypisywał leki przewlekle stosowane w systemie komputerowym, następnie kodował receptę, a kod wysyłał pacjentowi SMS-em lub w postaci wiadomości głosowej. Okazanie kodu w dowolnej aptece umożliwiało otrzymywanie przepisanych leków, zaś lekarz wypisujący leki dostawał informację potwierdzającą fakt wykupienia leku. W Portugalii większość leków jest refundowana, w tym leki bez recepty-pod warunkiem, że są wypisane przez lekarza. Problem oceny wskazań do refundacji czy wybierania poziomu odpłatności nie istnieje, gdyż kwota do zapłaty jest ustalana automatycznie w trakcie wypisania recepty.

            Podsumowując, system portugalski znacznie różni się od polskiego w zakresie organizacji pracy praktyki. Mocna rola pielęgniarki, nowoczesne rozwiązania teleinformatyczne umożliwiają sprawniejszą obsługę pacjentów i pozostawiają miejsce na działania profilaktyczne. Stosunkowo duża ilość czasu poświęcona na dyskusję wewnątrz zespołu umożliwia nieustanną poprawę jakości świadczonych usług i buduje poczucie współuczestniczenia w tworzeniu praktyki lekarza rodzinnego.

                                                                                              lek. Piotr Kudłacz